🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - CHRYSANTHEMUM INDICUM L. (CÚC HOA VÀNG)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - CHRYSANTHEMUM INDICUM L. (CÚC HOA VÀNG)

CÚC HOA VÀNG

Tên khoa học: Chrysanthemum indicum L., họ Cúc (Asteraceae).

Tên khác: Hoàng cúc - Kim cúc - Cam cúc - Dã cúc (TQ) - Chrysanthemum (Pháp) - Chrysanthemum (Anh).

Bộ phận dùng: Hoa (chính là hoa tự hình đầu) của cây Cúc hoa vàng (Flos Chrysanthemum (Anh) đã chế biến khô.

Đã được ghi vào DĐVN (1983) - DĐTQ (1963) và (1997) ghi dùng tự cây Cúc hoa trắng (Chrysanthemum morifolium Ramat, cùng họ). Ta cũng có cây này.

Mô tả: Cây cúc hoa vàng là một cây cỏ sống hàng năm, có nhiều cành, cao độ 30-90 cm. Lá mọc so le, phiến lá hình trứng, xẻ thành thùy sâu, màu lục, mép có răng cưa. Hoa tự loại đầu, hình cầu nhỏ, đường kính 1-1,5cm, hoa trong và ngoài đều màu vàng, mùi rất thơm. Hoa nở ở đầu cành hay kẽ lá. Mùa hoa từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau.

Cây cúc hoa vàng được trồng nhiều ở nước ta để lấy hoa làm thuốc, hay ướp chè, nấu rượu, nhất là các xã Nghĩa Trai (Hưng Yên), Nhật Tân (Hà Nội), Tế Tiêu (Nam Hà).

Thường trồng bằng mẩu thân dài độ 20cm, tốt nhất là khoảng tháng 5-6 sau 4-5 tháng bắt đầu thu hoạch. Có thể trồng tháng 3 đến tháng 6 phát trụi cho cây nảy mầm thì tháng 10 thu hoạch hoa nhiều và tốt hơn. Tưới bằng khô dầu thì hái được 7 đợt hoa. Thu hái hết hoa, cuốc từng bụi để góc vườn làm giống cho năm sau.

 

Thu hái chế biến: Mùa thu hái từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau (4-7 đợt): hiệu suất cúc vườn 2 tấn hoa khô/ 1ha, Cúc ruộng 850kg hoa khô/ 1 ha. Mùa hoa đang nở rộ thì hái lúc buổi sáng, khi trời khô ráo. Đem về quây cót kín và sấy kỹ hơi đốt diêm sinh (độ 203 giờ thấy hoa chín mềm là được, nếu hoa còn sống sẽ bị hỏng). Xong đem nén chặt (độ 1 đêm thấy nước chảy ra đen sì là được) rồi phơi nắng nhỏ (3-4 nắng) hoặc sấy nhẹ lửa (40-50°C) đến khô. Nếu trời râm mát thì ban đêm phải xông sinh. Cứ 5-6kg hoa tươi thì được 1kg hoa khô (Có khi đồ rồi mới phơi sấy).

Cúc hoa mùi thơm mát, vị hơi ngọt, hơi đắng. Loại cúc hoa khô, màu vàng tươi, có mùi thơm, nguyên hoa (tỷ lệ vụn nát không quá 2%) không sâu mốc, không lẫn tạp chất, cành lá là tốt. Thủy phần an toàn dưới 13p100.

Có nơi cúc hoa trắng (Chrysanthemum sinense Sabine, cùng họ) cũng dùng làm thuốc như cúc hoa vàng. Cây cúc hoa trắng thân cao hơn và hoa to hơn.

Thành phần hóa học: Trong hoa cúc vàng có các chất adenin, cholin, stachydrin, vitamin A, vitamin B1, tinh dầu thơm, sắc tố của hoa là chất chrysanthemuin C21H20O11 khi thủy phân sẽ được glucose và cyanidin C15H11O6.

Công dụng: Theo Đông y, cúc hoa vị ngọt đắng, tính hơi lạnh, vào 3 kinh Phế, Can, Thận. Có tác dụng trừ phong, thanh nhiệt, làm sáng mắt, tăng thị lực, giải độc.

Dùng chữa các chứng bệnh chóng mặt, nhức đầu, cảm sốt nóng, tăng huyết áp, đau mắt đỏ, mụn nhọt lở sưng đau.

Theo Tây y, cúc (hoa) có tác dụng giảm huyết áp, kháng khuẩn. Chữa viêm hạch lâm ba cấp tính, áp xe vú, viêm amydal, viêm họng.

Liều dùng: 3-10g, dùng sống sắc uống - Dùng hãm nước rửa chỗ đau hoặc đắp mụn nhọt.

Lưu ý: Người yếu dạ, lạnh bụng không được dùng.

Bài thuốc: 

Bài số 1: Chữa các chứng bệnh nhức đầu, chóng mặt, đau một bên đầu, đau mắt đỏ, tắc mũi:

Cúc hoa, Bạc hà, Kinh giới, Xuyên khung, Phòng phong, Khương hoạt, Bạch chỉ, Cam thảo, Tế tân, Cương tàm. Các vị lượng bằng nhau, tán nhỏ, trộn đều. Sau bữa cơm uống 4-6g bột, dùng nước chè chiêu.

Bài số 2: Chữa ho sốt, cảm mạo:

Tang diệp                                   6g

Bạc hà                                       4g

Cúc hoa                                     6g

Liên kiều                                    4g

Cam thảo                                   4g

Cát cánh                                    4g

Sắc uống.

Bài số 3: Trừ phong ở gan, sinh đau mắt sưng đỏ, mắt mờ, chảy nhiều nước mắt:

Bạch cúc hoa                            6g

Bạch tật lê                                 4g

Khương hoạt                             4g

Mộc tặc                                     6g

Thuyền thoái                             4g

Nghiền nhỏ, uống với nước chè sau bữa ăn. (Có thể sắc uống).

Bài số 4: Chữa đục thủy tinh dịch và làm tăng thị lực (Viện Mắt Hà Nội):

Hồng hoa                                16g

Trạch tả                                   12g

Đào nhân                                 16g

Hoài sơn                                  16g

Quy vĩ                                      16g

Thục địa                                   20g

Hà thủ ô đỏ                              20g

Cúc hoa                                   12g

Sắc uống, ngày 1 thang, uống liên tục trong 20 ngày. Nếu thấy đỡ thì uống tiếp, nếu không đỡ thì thôi dùng.

Bài số 5: Chữa các chứng phong ôn mới phát, hơi lạnh phát sốt, đau đầu mắt mờ hoặc mắt đỏ:

Cúc hoa                                   9g

Lá dâu tằm                               6g

Câu đằng                                 6g

Liên kiều                                  9g

Cát cánh                                  6g

Cam thảo                                 3g

Cây mã đề (xa tiền thảo)         9g

Sắc uống.

Bài số 6: Hoàn kỷ cúc địa hoàng:

Thục địa                                  15g

Hoài sơn                                 12g

Phục linh                                   9g

Trạch tả                                     9g

Đơn bì                                       9g

Sơn thù du                                9g

Cúc hoa                                    9g

Câu kỷ tử                                  9g

Làm thành hoàn uống (tức là cúc hoa phối hợp với tư âm để chữa Can Thận suy nhược, nhìn không rõ, đầu váng).