MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - LORANTHUS PARASITICUS (L.) MERR. (TẦM GỬI (Cây dâu))
TẦM GỬI (Cây dâu) 桑寄生 Sāng jì shēng
Tên khoa học: Loranthus paraciticus (L.) Merr. họ Tầm gửi (Loranthaceae).
Tên khác: Tang ký sinh 桑寄生 Sāng jì shēng (Trung Quốc) - Chùm gửi (Vietnam) - 桑寄生 Sōkibashi - 뽕나무寄生 Ppongnamu gisaseung.
Bộ phận dùng: Cành và lá tầm gửi cây dâu tằm (Ramulus loranthi) phơi khô.
Đã được ghi vào DĐVN (1983) và DĐTQ (1963). DĐVN chỉ ghi tầm gửi, cho phép dùng cả những tầm gửi trên các cây không độc khác như: sấu, sến, bưởi, sau sau Liquidambar formosana...
Mô tả: Cây tầm gửi cây dâu là một cây nhỏ, sống bám trên cây dâu, cành nhỏ, màu tro xám, có lông ngắn, lá mọc so le gần như mọc đối, phiến lá hình trứng gần tròn, dài 3-8cm, rộng 2,5-5cm, mép nguyên. Bông mọc ở kẽ lá, màu nâu da cam, bông nở vào mùa đông (tháng 8-9) trái tháng 9-10.
Thường những cây dâu to, lâu năm ở vuòn mới có tầm gửi. Nơi những cây to trong rừng: Quảng Ninh, Bắc Giang, Phú Thọ, Lâm Đồng, Khánh Hòa...
Thu hái chế biến: Mùa đông chặt lấy những cành có lá, bỏ những đoạn thân to không có lá, phơi nắng thật nhanh rồi phơi râm cho khô. Tang ký sinh không mùi vị chát. Loại tầm gửi cây dâu cành nhỏ, non, bánh tẻ, có nhiều lá, chưa bị rụng, màu còn xanh lục xám lá tốt.
Thủy phần dưới 13p.100.
Cây Dướng (Broussontia papyrifera Vent.) họ Dâu tằm (Moraceae), còn gọi là chử đào thụ hay cây dâu làm giấy, cũng có tầm gửi, rất giống cây tầm gửi cây dâu. Hiện nay tất cả các loại tầm gửi sống trên các cây khác như: duối, khế, mít, cam, bưởi, ổi... gọi chung là ký sinh (không được lấy các dây tầm gửi mọc trên cây độc như trúc đào, xoan...)
Cần phân biệt với tầm gửi cây liễu (Viscum coloratum Nakai, Viscum album Linn. cùng họ) còn gọi là Liễu ký sinh (Trung Quốc), Gui (Pháp). Lá mọc đối gần song song, phiến nhỏ dẹt, dài 3-8cm, rộng 1-1,5cm, không có cuống, bông màu vàng nhạt. Dược điển Trung Quốc 1963 có ghi dùng cả loại liễu ký sinh gọi chung tên là Ký sinh (Ramulus visci seu Loranthi). Ở Lạng Sơn cũng có loài Viscum sống ký sinh trên cay sau sau (Liquidambar formasana Hance, họ Sau sau - Hamamlidaceae) còn gọi là cây Sao - cây Sâu trắng thường để nuôi sâu cước.
Một số loài cây tầm gửi có ở Việt Nam như:
- Tầm gửi dây: Dendrotrophe Frutescens (Benth) Danser.
- Tầm gửi lá nhỏ: Taxilius glacilifolius (Schult) Ban.
- Tầm gửi sét: Taxilius ferrugineus (Jack) Ban.
Đều họ tầm gửi chưa được dùng chính thức.
Thành phần hóa học: Tầm gửi cây dâu chứa chất glucosid, khi thủy phân sẽ cho quercetin và arabinose. Tầm gửi cây liễu chứa viscin C32H52O2, tan trong ete, chất viscosin C30H48O3 không tan trong ete.
Công dụng: Theo Đông y, tang ký sinh vị đắng, tính bình, vào 2 kinh Can, Thận. Có tác dụng bổ gan thận, bổ máu, khỏe gân cốt, trừ phong thấp, lợi sữa, an thai, giảm huyết áp.
Dùng chữa các chứng bệnh đau nhức xương, lưng đau gối mỏi, phụ nữ bị động thai, tắc sữa, tăng huyết áp, xơ cứng mạch máu.
Liều dùng: 10-15g, dùng sống hay sao vàng sắc uống.
Ở Pháp cũng dùng tầm gửi cây liễu (gọi là Gui), chữa xơ cứng động mạch, ói ra máu, chứng đau thận, đau lưng (mal de Bright). Liều dùng: 1-1,5g một ngày, cao lỏng ổn định một lần 0,005-0,10g, 24 giờ 0,10-0,15g.
Lưu ý: Người bị mắt kéo màng không được dùng. Kỵ đồ sắt.
Bài thuốc:
Bài số 1: Chữa đau lưng, tê nhức gân xương:
Tang ký sinh 10g
Kỷ tử 10g
Tục đoạn 10g
Hà thủ ô đỏ 5g
Đương quy 5g
Ngưu tất 10g
Đỗ trọng 10g
Sắc uống.
Bài số 2: Chữa động thai, đau bụng:
Tang ký sinh 10g
A giao (nướng thơm) 10g
Ngải diệp 10g
Sắc uống lúc còn ấm.
Bài số 3: Chữa sau khi đẻ bị tắc sữa không xuống:
Tang ký sinh 10g
Thái nhỏ, sắc uống lúc còn ấm.
Bài số 4: Chữa tăng huyết áp:
Tầm gửi 30g
Hạ khô thảo 15g
Bạch thược 9g
Hoàng cầm 6g
Sắc uống.
Bài số 5: Điều trị đau nhức xương khớp, thấp khớp:
Tang ký sinh - tầm gửi dâu 30g
Thiên niên kiện 10g
Kê huyết đằng 10g
Ngưu tất 8g
Sinh khương 10g
Đỗ trọng 10g
Độc hoạt 10g
Nhục quế 6g
Đẳng sâm 12g
Pha các vị thuốc trên thành một thang.
Sắc uống mỗi ngày 1 thang như trên với khoảng 4 bát nước. Đun cạn còn khoảng 2 bát nước, sau đó chia làm 3 lần uống trong ngày.
Bài số 6: Động thai đau bụng:
Tang kí sinh 60g
Cao ban long (nướng thơm) 20g
Nước thơm 20g
Ngải diệp 3 chén khoảng 600ml
Sắc còn 1 chén 200ml, chia nhiều lần uống trong ngày.
Bài số 7: Tăng huyết áp
Tang kí sinh 16g
Chi tử 12g
Ngưu tất 12g
Câu đằng 12g
Ý dĩ 12g
Mã đề 12g
Trạch tả 8g
Xuyên khung 8g
Sắc uống.
Bài số 8: Chữa thấp khớp đau nhức
Tang kí sinh 12g
Đảng sâm 20g
Hoài sơn 16g
Kê huyết đằng 12g
Đan sâm 12g
Xích thược 12g
Thục địa 12g
Thổ phục linh 12g
Thiên niên kiện 12g
Khương hoạt 12g
Độc hoạt 12g
Đỗ trọng 12g
Ngưu tất 10g
Nhục quế 8g
Sắc uống.
Bài số 9: Điều trị lưng đau êm ẩm do thoát vị đĩa đệm và thoái hóa cột sống:
Tầm gửi dâu 15g
Tỳ giải 10g
Ngưu tất 10g
Cẩu tích 10g
Hà thủ ô (chế) 10g
Đẳng sâm 10g
Thục địa 10g
Tục đoạn 10g
Ý dĩ 10g
Hoài sơn 10g
Bạch truật 10g
Pha các vị thuốc trên thành một thang.
Sắc uống hàng ngày, mỗi ngày 01 thang như trên.
Bài số 10: Đau bụng khi mang thai:
Tang kí sinh 60g
Nước thơm 20g
Cao bàn lông nướng thơm 20g
Ngải diệp 3 chén sắc (khoảng 600 ml)
Pha sắc từ tang kí sinh, nước thơm, cao bàn lông nướng thơm và ngải diệp.
Dùng chia thành nhiều lần uống trong ngày.
Bài số 11: Tăng huyết áp:
Tang kí sinh 16g
Ý dĩ 12g
Chi tử 12g
Câu đằng 12g
Ngưu tất 12g
Mã đề 12g
Xuyên khung 8g
Trạch tả 8g
Pha sắc từ tất cả các thành phần trên.
Dùng mỗi vị 8g và uống.
Bài số 12: Điều trị đau do thấp khớp:
Tang kí sinh 12g
Hoài sơn 16g
Đảng sâm 20g
Kê huyết đằng 12g
Xích thược 12g
Đan sâm 12g
Thục địa 12g
Thổ phục linh 12g
Khương hoạt 12g
Thiên niên kiện 12g
Độc hoạt 12g
Đỗ trọng 12g
Nhục quế 8g
Ngưu tất 10g
Pha sắc từ tất cả các thành phần trên.
Uống theo liều lượng đã chỉ định.
Bài số 13: Điều trị bệnh đau nhức xương khớp, thấp khớp:
Tang ký sinh 10g
Thiên niên kiện 10g
Kê huyết đằng 10g
Ngưu tất 8g
Sinh khương 10g
Đỗ trọng 10g
Độc hoạt 10g
Nhục quế 6g
Đẳng sâm 12g
Các vị thuốc trên làm thành một thang, người bệnh sắc uống mỗi ngày 1 thang như trên với khoảng 4 bát nước, đun cạn còn khoảng 2 bát nước chia làm 3 lần uống trong ngày
Bài số 14: Lưng đau êm ẩm do thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống:
Tầm gửi dâu 15g
Tỳ giải 10g
Ngưu tất 10g
Cẩu tích 10g
Hà thủ ô chế 10g
Đẳng sâm 10g
Thục địa 10g
Tục đoạn 10g
Ý dĩ 10g
Hoài sơn 10g
Bạch truật 10g
Sắc uống hàng ngày, mỗi ngày 01 thang như trên.
Bài số 15: Chữa tăng huyết áp:
Tang ký sinh 16g
Chi tử 12g
Câu đằng 12g
Ngưu tất 12g
Ý dĩ 12g
Mã đề 12g
Xuyên khung 8g
Trạch tả 8g
Sắc uống ngày một thang.
Bài số 16: Chữa tăng huyết áp ở người trẻ, hoặc do rối loạn tiền mãn kinh:
Tang ký sinh 20g
Rau má 30g
Hoa hoè 20g
Lá tre 20g
Cỏ tranh 20g
Hạt muồng 16g
Cỏ nhọ nồi 16g
Ngưu tất 12g
Hạ khô thảo 10g
Tâm sen 8g
Sắc uống ngày một thang.
Bài số 17: Chữa tăng huyết áp ở người cao tuổi:
a) Tang ký sinh 12g
Mẫu lệ 20g
Hà thủ ô 16g
Kỷ tử 12g
Sinh địa 12g
Trái dâu chín 12g
Ngưu tất 12g
Trạch tả 8g
Sắc uống ngày một thang.
b) Tang ký sinh 12g
Bạch truật 12g
Đảng sâm 12g
Táo nhân 12g
Long nhãn 12g
Ngưu tất 12g
Đương quy 8g
Viễn chí 8g
Hoa hoè 8g
Hoàng cầm 8g
Mộc hương 4g
Sắc uống ngày một thang.
Bài số 18: Chữa tăng huyết áp kèm theo tăng cholesterol máu:
Tang ký sinh 16g
Câu đằng 16g
Hoa hoè 16g
Thiên ma 16g
Ngưu tất 16g
Ý dĩ 16g
Bạch truật 12g
Phục linh 8g
Bán hạ chế 6g
Cam thảo 6g
Trần bì 6g
Sắc uống ngày một thang.
Hoặc:
Tang ký sinh 16g
Hoa hòe 16g
Hoàng cầm 16g
Trúc nhự 12g
Long đởm thảo 12g
Chỉ thực 8g
Phục linh 8g
Bán hạ (chế) 8g
Trần bì 6g
Cam thảo 6g
Sắc uống ngày một thang.
Bài số 19: Chữa viêm gan - Viêm gan hoàng đản cấp:
Tang ký sinh 15g
Sài hồ 6g
Hoàng cầm 9g
Nhân trần 12g
Xích thược 15g
Bồ công anh 15g
Liên kiều 10g
Bạch mã cốt 12g
Sinh đại hoàng 5g
Sinh sơn tra 10g
Cát căn 10g
Sinh cam thảo 5g
Sắc nước uống mỗi ngày một thang, kiên trì trong vòng 2 tháng thì chức năng gan trở lại bình thường.
Bài số 20: Thuốc trị đau nhức thần kinh tọa, thần kinh ngoại biên:
Tầm gửi cây dâu tằm (tang ký sinh) 18g
Tần cửu 9g
Phòng phong 9g
Độc hoạt 9g
Đỗ trọng 9g
Đương quy 9g
Sinh địa 15g
Đẳng sâm 12g
Tế tân 3g
Phục linh 12g
Cam thảo 6g
Nhục quế 2g
Tất cả đem sắc thuốc uống hàng ngày, 300ml nước thuốc chia làm 2- 3 lần uống và dùng sau bữa ăn.
Bài số 21: Điều trị đau nhức đầu gối do thoái hóa khớp:
Tang ký sinh (khô)
Rượu trắng nồng độ 40%
Đem sao vàng dược liệu rồi ngâm trong rượu trắng. Sau 1 tháng dùng rượu ngâm để xoa bóp vị trí đau nhức.
Lưu ý: Bạn chỉ nên dùng dung dịch rượu ngâm tang ký sinh cho trường hợp đau nhức xương khớp mạn tính do thoái hóa khớp, đau nhức tăng lên khi thời tiết thay đổi. Không nên xoa bóp nếu khớp đau sưng nóng đỏ hoặc bệnh lý về mô mềm khác.
Bài số 22: Điều trị tăng huyết áp, khó ngủ:
Nếu bạn đang bị tăng huyết áp với các triệu chứng mặt đỏ, mắt đỏ hay bốc hỏa, đổ mồ hôi, trằn trọc, khó vào giấc, hay bực mình tức giận, mạch huyền sác, chất lưỡi đỏ…thì Y học cổ truyền truyền có bài thuốc “Thiên ma câu đằng ẩm” điều trị rất tốt chứng bệnh này.
Bài thuốc bao gồm các vị:
Tang ký sinh 32g
Thảo quyết minh (sao vàng) 32g
Thiên ma 12g
Câu đằng 12g
Chi tử 12g
Hoàng cầm 12g
Đỗ trọng 12g
Dây hà thủ ô đỏ 20g
Bạch linh 20g
Ngưu tất 16g
Ích mẫu 16g
Tất cả đem sắc uống mỗi ngày một thang chia làm 3 lần uống trước bữa ăn. Tuy nhiên cần lưu ý rằn, bài thuốc này chỉ có tác dụng hỗ trợ, bạn vẫn nên điều trị bằng thuốc kiểm soát huyết áp của Tây y để duy trì huyết áp được ổn định, tránh được các tai biến nặng nề do Tăng huyết áp gây ra. Một trong số đó là Tai biến mạch máu não…
Bài số 23: Điều trị sỏi bàng quang, sỏi thận:
Tầm gửi cây gạo 15g
Kim tiền thảo 10g
Mã đề 10g
Rễ cỏ tranh 10g Thổ phục linh 10g
Đem các dược liệu đi sắc với 1,5-2 lít nước, lấy nước uống hàng ngày giúp đào thải độc tố và lượng canxi thừa ra khỏi cơ thể. Trong trường hợp bạn bị sỏi thận, bạn nên được đi siêu âm để biết rõ kích thước, vị trí và loại sỏi trước khi tự điều trị bằng thuốc Nam. Các bài thuốc Nam chỉ nên được áp dụng trong trường hợp sỏi thận, sỏi bàng quang kích thước nhỏ dưới 5mm. Bởi nếu sỏi kích thước lớn, vị trí có nguy cơ cao dẫn đến tắc niệu quản thì bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng thuốc.
Bài số 24: Giải độc gan, mát gan:
Tầm gửi cây gạo (đã phơi khô hoặc sao vàng) 20-30g
Nước 400ml
Đun nhỏ lửa trong 15-20 phút thì tắt bếp. Uống thuốc trong ngày và dùng khi còn nóng để có hiệu quả tốt nhất.
Bài số 25: Điều trị chứng ho đờm, ho khan, ho gió:
Ho là triệu chứng thường gặp biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau. Trong trường hợp bạn chỉ có ho khan, ho gió khi gặp thời tiết lạnh, hoặc dị ứng thời tiết, bạn có thể sử dụng bài thuốc sau:
Tầm gửi cây chanh
Trần bì
Mạch môn
Đem đi đun với nước rồi lấy nước uống trong ngày cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng ho kèm theo sốt, ho có đờm tức ngực, khó thở; ho nhiều không rõ nguyên nhân thì bạn nên đi khám chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán đúng tình trạng của mình.
Bài số 26: Điều trị sốt rét:
Tầm gửi trên cây Mãng cầu
Binh lang
Thảo quả
Sài hồ
Thanh hao…
Đun nhỏ lửa lấy nước uống để điều trị sốt rét.
Bài số 27: Bổ thận tráng dương, chữa di tinh, liệt dương, tiểu dầm:
Hạt tầm gửi trên cây cúc tần (thỏ ty tử) 8g
Đương quy 8g
Sơn thù du 8g
Thục địa 16g
Đỗ trọng 12g
Lục giác giao 12g
Kỷ tử 10g
Nhục quế 10g
Tất cả đem sắc lấy nước uống mỗi ngày và dùng kiên trì trong 1 tháng để thấy hiệu quả.
Bài số 28: Lợi sữa sau sinh:
Tầm gửi cây dâu tằm 15g
Tía tô 10g
Ngải diệp 5g
Củ cây gai 10g
Đem tất cả sắc với nước, uống khi còn ấm.
Bài số 29: Chữa ho, hen sữa ở trẻ em:
Tầm gửi cây khế
Tầm gửi cây duối
Rau má
Lá bạc hà
Lá hẹ
Sắc lấy nước uống có tác dụng chữa ho, hen ở trẻ em.
Bài thuốc Độc hoạt Tang Ký Sinh I, II, III
Bài thuốc Độc Hoạt Kí Sinh Thang
Nguyên bản bài thuốc:
(Thiên kim phương)
Độc hoạt ký sinh thang
Thành phần bài thuốc:
Đỗ trọng 12g
Xuyên khung 8g
Đương quy 12g
Độc hoạt 8g
Phục linh 12g
Ngưu tất 12g
Địa hoàng 16g
Phòng phong 8g
Tang ký sinh 16g
Chích thảo 4g
Đẳng sâm 12g
Bạch thược 12g
Tế tân 4g
Tần giao 8g
Quế tâm 4g
Cách dùng: Sắc nước uống chia hai lần ngày.
Tác dụng: Trừ phong thấp, giảm đau, dưỡng can thận, bổ khí huyết.
Giải thích bài thuốc:
Trong bài thuốc các vị Độc hoạt, Tang ký sinh khu phong trừ thấp, dưỡng huyết hòa vinh, hoạt lạc thông tý là chủ dược. Ngưu tất Đỗ trọng thục địa bổ ích can thận, cường cân tráng cốt. Xuyên khung, Đương quy, Thược dược bổ huyết, hoạt huyết. Đảng sâm, Phục linh, Cam thảo ích khí kiện tỳ đều có tác dụng trợ lực trừ phong thấp. Quế tâm ôn can kinh. Tần giao, Phòng phong phát tán phong hàn thấp. Các vị thuốc hợp lại thành một bài thuốc có tác dụng vừa trị tiêu bản vừa phò chính khu tà, là một bài thuốc có tác dụng vừa trị tiêu bản vừa phù chính khu tà, là một phương thường dùng đối với chứng phong hàn thấp tý.
Ứng dụng lâm sàng:
Trường hợp chứng hàn tý lâu ngày, dùng bài thuốc cần gia thêm Xuyên ô, Thiên niên kiện, Bạch hoa xà để thông kinh lạc trừ hàn thấp.
- Trường hợp viêm khớp mãn tính đau lưng đau khớp lâu ngày, đau thần kinh tọa thuộc chứng thận hư, khí huyết bất túc dùng bài này gia giảm có kết quả tốt.
Lưu ý khi dùng thuốc:
Khi dùng cần phải chọn lựa loại thuốc tốt bài thuốc mới có hiệu quả.
Bạch thược phản với vị Lê lô nếu dùng chung sẽ phát sinh chất độc nguy hiểm - không được dùng chung với Lê lô.
Trong bài vị Tế tân rất nóng và có độc và phản với vị Lê lô. cần chú ý liều dùng, không gia quá nhiều, và không dùng chung với Lê lô.
Cam thảo phản với vị Hải tảo, Hồng đại kích, Cam toại và Nguyên hoa, gặp nhau sẽ sinh phản ứng nguy hiểm, trừ trường hợp đặc biệt phải xem xét thật kỹ mới dùng.
Ngưu tất có tính hoạt huyết tương đối mạnh và đi xuống, là vị thuốc kỵ thai, có thai dùng thận trọng.
Một số tài liệu cho rằng Đẳng sâm phản Lê lô. Chúng tôi không dùng chung Đẳng sâm và Lê lô.
Xuyên ô là một vị thuốc rất độc (Thuốc độc bảng A), cần phải dùng loại đã được bào bào chế kỹ càng, đúng cách để loại trừ độc tính mới uống được. có thai không dùng.
Xuyên ô phản lại các vị bối mẫu, Bạch cập, bạch liễm, Bán hạ, Qua lâu - không được dùng chung.
Bài thuốc Độc Hoạt Ký Sinh Thang II
Nguyên bản bài thuốc:
Bút Hoa Y Kính
Giang Hàm Thôn
Chủ trị: Trị sau khi sinh lưng bị đau do phong gây ra.
Thành phần bài thuốc:
Cẩu tích 8g
Chích thảo 2g
Độc hoạt 4g
Đương quy 8g
Ngưu tất 4g
Phòng phong 4g
Phục linh 4g
Quế tâm 2g
Tần giao 4g
Tang ký sinh 4g
Tế tân 1,2g
Uy linh tiên 4g
Sắc uống.
Lưu ý khi dùng thuốc:
Khi dùng cần phải chọn lựa loại thuốc tốt bài thuốc mới có hiệu quả.
Trong bài vị Tế tân rất nóng và có độc và phản với vị Lê lô. cần chú ý liều dùng, không gia quá nhiều và không dùng chung với Lê lô.
Ngưu tất có tính hoạt huyết tương đối mạnh và đi xuống, là vị thuốc kỵ thai, có thai dùng thận trọng.
Đương quy kỵ thịt heo, Rau dền. Nên kiêng khi uống thuốc hoặc dùng cách xa khi ăn trên 1 giờ.
Bài thuốc Độc Hoạt Ký Sinh Thang III
Nguyên bản bài thuốc:
Y Học Cổ Truyền Dân Tộc Việt Nam.
Đại Học Y Hà Nội
Chủ trị: Trị lưng đau, thận khí hư yếu.
Thành phần bài thuốc:
Bạch truật 8g
Cam thảo 2g
Đỗ trọng 8g
Độc hoạt 4g
Ngưu tất 4g
Nhân sâm 8g
Phòng phong 4g
Phục linh 8g
Quế tâm 2g
Sinh khương 3 lát
Sinh địa 12g
Tần giao 4g
Tang ký sinh 4g
Tế tân 2g
Xuyên khung 4g
Xuyên quy 8g
Sắc uống.
Lưu ý khi dùng thuốc:
Khi dùng cần phải chọn lựa loại thuốc tốt bài thuốc mới có hiệu quả.
Trong bài có vị Nhân sâm phản với vị Lê lô nếu dùng chung sẽ phát sinh chất độc nguy hiểm chết người- Tuyệt đối không được dùng chung với Lê lô.
Trong bài vị Tế tân rất nóng và có độc và phản với vị Lê lô. cần chú ý liều dùng, không gia quá nhiều, và không dùng chung với Lê lô.
Cam thảo phản với vị Hải tảo, Hồng đại kích, Cam toại và Nguyên hoa, gặp nhau sẽ sinh phản ứng nguy hiểm, trừ trường hợp đặc biệt phải xem xét thật kỹ mới dùng.
Ngưu tất có tính hoạt huyết tương đối mạnh và đi xuống, là vị thuốc kỵ thai, có thai dùng thận trọng.
Sinh địa kỵ các thứ huyết, Củ cải, Hành. Nên kiêng khi uống thuốc hoặc dùng cách xa khi ăn trên 1 giờ.
Cách dùng cây tầm gửi trong dân gian
Tùy mục đích sử dụng, tầm gửi có thể dùng dưới nhiều dạng khác nhau:
Dạng sắc uống:
Đây là cách sử dụng tầm gửi phổ biến nhất trong điều trị các bệnh xương khớp, đau lưng, đau nhức thần kinh tọa, thoái hóa khớp…
Thường dùng phần thân và lá tầm gửi đã phơi khô 10–30g/ngày, nếu dùng tươi: 30–50g/ngày, có thể kết hợp với các vị thuốc khác như đỗ trọng, ngưu tất, tục đoạn, dây đau xương…
Rửa sạch tầm gửi, để ráo.
Cho vào ấm cùng 1 lít nước sạch.
Đun nhỏ lửa đến khi còn khoảng 300–400ml nước.
Chia nước thuốc thành 2–3 lần uống trong ngày, nên dùng sau bữa ăn để tránh kích ứng dạ dày.
Lưu ý: Có thể kết hợp tầm gửi với một số vị thuốc bổ xương khớp khác theo chỉ định của thầy thuốc để tăng hiệu quả điều trị.
Ngâm rượu tầm gửi:
Rượu tầm gửi thường dùng trong các trường hợp đau nhức mỏi xương khớp lâu năm, tê lạnh chân tay, khí huyết kém lưu thông.
200–300g tầm gửi tươi (hoặc 100–150g khô)
1 lít rượu trắng 40 độ.
Rửa sạch tầm gửi, để ráo nước, thái nhỏ.
Cho vào bình thủy tinh, đổ rượu ngập dược liệu.
Ngâm kín nơi khô mát, tối thiểu 2–4 tuần là có thể sử dụng.
Lọc bỏ bã, mỗi ngày uống 1–2 chén nhỏ (10–20ml), uống sau bữa ăn hoặc dùng để xoa bóp ngoài da các vùng đau nhức.
Lưu ý: Người mắc bệnh gan, dạ dày, phụ nữ mang thai, cho con bú, người không uống được rượu không nên sử dụng.
Hãm trà uống hàng ngày:
Tầm gửi có thể được dùng như trà thảo dược giúp hỗ trợ tuần hoàn máu, phòng ngừa đau nhức, tăng sức khỏe xương khớp, giảm mệt mỏi.
Tầm gửi khô, sao vàng (có thể thêm hoa cúc, cam thảo…).
Dùng 10–15g tầm gửi khô cho vào ấm.
Đổ nước sôi vào hãm 10–15 phút như hãm trà.
Uống thay nước hàng ngày, có thể dùng lâu dài với liều vừa phải.
Đắp ngoài hoặc ngâm chân tay.
Đối với các trường hợp đau nhức tại chỗ, tầm gửi còn được dùng đắp ngoài hoặc nấu nước ngâm:
- Đắp ngoài: Lấy một nắm tầm gửi tươi, rửa sạch, giã nhuyễn, có thể trộn thêm ít rượu hoặc muối.
Đắp trực tiếp lên vùng xương khớp đau nhức, băng lại bằng vải sạch, giữ 1–2 giờ rồi tháo ra.
- Ngâm chân tay: Nấu khoảng 100g tầm gửi tươi với 2 lít nước, đun sôi 10–15 phút.
Để nước ấm rồi dùng để ngâm chân, tay mỗi ngày 15–20 phút giúp thư giãn, giảm đau, tăng tuần hoàn máu.
Lưu ý: Cách dùng, liều lượng và thời gian sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa, nhất là với người đang mắc bệnh mạn tính, phụ nữ có thai, cho con bú hoặc đang sử dụng thuốc tây.
Những lưu ý khi sử dụng cây tầm gửi
Dù là dược liệu quý, cây tầm gửi cũng cần sử dụng cẩn trọng để đảm bảo hiệu quả và an toàn:
Đối tượng nên/không nên sử dụng: Phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ nhỏ, người huyết áp thấp, bệnh lý gan thận nặng và người dị ứng hoặc có cơ địa mẫn cảm cần thử liều nhỏ trước.
Tác dụng phụ: Dùng quá liều có thể gây rối loạn tiêu hóa, hạ huyết áp, hoa mắt, chóng mặt. Một số loại tầm gửi mọc trên cây độc hoặc không rõ nguồn gốc có thể chứa độc tố, nên chọn đúng loại, đúng cây chủ.
Tương tác thuốc: Không nên tự ý phối hợp tầm gửi với các thuốc tây y mà chưa hỏi ý kiến bác sĩ, nhất là thuốc điều trị huyết áp, tim mạch, thuốc chống đông máu.
Lưu ý chọn dược liệu: Ưu tiên mua ở các cơ sở y học cổ truyền uy tín hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia để nhận biết đúng loại, tránh mua nhầm các cây ký sinh khác không có dược tính hoặc độc hại.
Cây tầm gửi trong y học hiện đại
Ngày nay, ngoài việc được sử dụng rộng rãi trong dân gian, cây tầm gửi còn là chủ đề của nhiều nghiên cứu khoa học:
Nghiên cứu hiện đại đã chứng minh tầm gửi chứa nhiều hoạt chất kháng viêm, chống oxy hóa, góp phần bảo vệ tế bào xương, ức chế men phá hủy sụn khớp.
Một số thử nghiệm lâm sàng cho thấy chiết xuất từ tầm gửi giúp giảm các triệu chứng đau mỏi, cải thiện chức năng vận động ở bệnh nhân thoái hóa khớp.
Ứng dụng của tầm gửi đã xuất hiện trong các thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ xương khớp, viên uống bổ sung, trà thảo dược dùng dài ngày.
Tuy nhiên, sử dụng tầm gửi không thay thế hoàn toàn thuốc điều trị mà nên xem như một biện pháp hỗ trợ song song, tăng cường hiệu quả hồi phục dưới hướng dẫn của chuyên gia.
Lưu ý: Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đặc biệt khi mang thai.
Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng gió, tránh ẩm, tránh làm nát vụn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét