🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - ARMENSIACA VULGARIS LAMK. (MƠ MUỐI)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - ARMENSIACA VULGARIS LAMK. (MƠ MUỐI)

MƠ MUỐI (Trái)

Tên khoa học: Armeniaca vulgaris Lamk. họ Hoa hồng (Rosacae).

Tên khác: Hạnh 杏 Xìng- Khổ hạnh nhân 苦杏仁 Kǔ xìngrén - Ômai - Má phong - Abricotier (Pháp).

Bộ phận dùng: Những trái mơ già, chưa chín (Fructus Armeniacae immaturus) đã chế biến khô của cây mơ, còn gọi là Diêm mai, Bạch mai, Ô mai.
Đã được ghi vào DĐVN (193).

Mô tả: Cây mơ là một cây nhỡ, cao độ 4-5m, có thể tới 10m. Lá mọc so le, có cuống dài 1-1,5cm, phiến lá dài 6-8cm, rộng 3-4cm, hình bầu dục, thót nhọn ở đầu, mép có răng cưa nhỏ, lá non có nhiều lông tơ. Hoa cuống ngắn, có 5 cánh, màu trắng hay hơi phớt hồng, mùi thơm, trông rất đẹp, thường làm hoa trang trí ngày Tết. Nhị đực rất nhiều, nhị cái thường chỉ có một. Cây độ 2 năm đã ra hoa, hoa nở vào cuối mùa đông (gần Tết âm lịch) trước khi cây ra lá. Trái hạch hình cầu dẹt, phủ lông tơ, có một đường rãnh ở một bên, đường kính 1,5-2,5cm, màu xanh lục, khi chín thì màu vàng, có nhiều thịt, vị chua, trong có 1 hạch (thường gọi là hạt) trong hạch có một hạt thường gọi là nhân. Trái chín vào tháng 3-4.

Cây mơ phần lớn là cây trồng ở khắp nơi trong nước ta, nhiều nhất ở Hà Tây (rừng mơ chùa Hương), Nam Hà, Bắc Cạn, Tuyên Quang... Mơ hương không chỉ nổi tiếng vì mơ ở vùng chùa Hương, mà còn có hương thơm đặc biệt không mơ nào có.
Nhiều bộ phận của cây mơ được dùng làm thuốc.
- Trái mơ - Fructus Armeniacea để chế biến làm ô mai.

- Hoa mơ - Bạch hoa mai - Flos Armeniacae (xem ở dưới).

- Nhân hạt mơ - Semen Armeniacae.
- Dầu mơ - Oleum Armeniacae.
- Gỗ mơ - Lignum Armeniacae ở chùa Hương, có bán những đọa gỗ thân cây mơ già to (Lão mai) để chẻ nhỏ, hãm với nước chè uống, thơm mát, nhẹ người.

Thu hái chế biến: Mùa thu hái vào tháng 3-4 hái những trái mơ chín vàng cùi dày, rửa sạch, phơi độ 1-2 nắng cho héo, da vỏ nhẵn. Sau đó bỏ vào vại sành muối như muối cà (không đổ nước) muối được 3 ngày đêm thì vớt ra, phơi khô cho tái rồi lại cho vào vại muối lần thứ 2, thêm 1 ngày 1 đêm nữa đem phơi thật khô cho tới khi da trắng, thịt đỏ là tốt. Muối thấm vào trái mơ, kết tinh thành một lớp Phấn trắng nên gọi Bạch mai hay Diêm mai, nếu chưa có được lớp muối kết tinh, thì muối lại như trên.

Thành phần hóa học: Trong thịt trái mơ có độ 2,5p100 acid (trong đó chủ yếu là acid citric, acid tartric), độ 27p100 chất đường (chủ yếu là saccarose), một ít dextrin, tinh bột, quercetin, isoquercetin, carotene, lycopen, vitamin C, tanin, pectin, methul salicylat, men peroxydase và men urease.

Công dụng: Theo Đông y, mơ muối vị chua mặn, tính ấm, vào 3 kinh: Can, Tỳ, Phế.

Có tác dụng liễm phổi, thông đờm, sát khuẩn, làm tăng bài tiết tân dịch, làm ra mồ hôi, giải nhiệt, cầm máu.

Dùng chữa các chứng bệnh ho lâu ngày, ỉa chảy lâu ngày, lị lâu ngày, ỉa đái ra máu, băng huyết, giun đũa quấy gây nôn mửa, người mệt háo khát.
Ngoài ra, ngâm trái mơ với đường tạo thành syrup mơ (theo lượng khoảng 1 mơ - 2 đường). Dùng pha nước mơ: thanh nhiệt người háo khát, trị ho. Một loại nước giải khát rất tốt.

Liều dùng: 2,5-5g. Sắc uống.
Cũng có khi thêm cam thảo và gừng gọi là Ô mai cam thảo ngậm để chữa ho.

Lưu ý: Người bị trướng đầy, ngoại cảm chưa hết, con gái chưa đến tuổi hành kinh, đàn bà mới đẻ không nên dùng.

- Gọi là ô mai thực ra chưa đúng vì thực ra ô mai (TQ) được chế biến theo quy trình khác, và được sản phẩm màu đen.

Sau đây là một cách: Sấy trên lò than củi, nóng vừa phải (40°C) cho khô, thường sấy 2 hôm, xong đậy lại cho trái mơ chuyển sang màu đen và được ô mai. Hơi khói giúp cho ô mai dễ bảo quản.
Để chế biến ô mai, Trung Quốc dùng trái cây mai (Prunus mume Sieb. et Zucc.) cũng họ Hoa hồng.
Cây này ta cũng có ở một số nơi vùng cao Cao Bằng, Lai Châu, Hòa Bình.

Bảo quản: Để nơi khô ráo, râm mát, đề phòng ẩm ướt, nhất là về mùa nồm. Không nên để vào chum lọ kín mà không có chất hút ẩm.