🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - LUFFA CYLINDRICAL (L.) ROEM. (MƯỚP)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - LUFFA CYLINDRICAL (L.) ROEM. (MƯỚP)

MƯỚP 丝瓜 Sīguā

Tên khoa học: Luffa cylindrical (L.) Roem. - họ Bầu bí (Cucurbitaceae).

Tên khác: Mướp ta - Mướp hương -  Ty qua 丝瓜 Sīguā (TQ) - Courge torchon (Pháp) - Luffa vegetable sponge (Anh).

Bộ phận dùng: Xơ trái chín già đã chế biến khô của cây Mướp (Retinervus Luffae Fructus).

Đã được ghi vào DĐTQ (1997).

Mô tả: Cây thảo sống 1 năm, thân leo nhờ những tua cuốn. Lá mọc so le, dạng chân vịt, chia 5-7 thùy, phiến lá khá to, cỡ bàn tay, chiều ngang, dọc 10-25cm, nháp, cuống dài 8-12cm. Hoa đơn tính, màu vàng, hoa đực thành chùm, hoa cái mọc riêng lẻ. Trái hình trụ dài 15-60cm hay hơn, đường kính 5-10cm, mặt ngoài lục nhạt, có những đường vạch dọc theo chiều dài trái. Khi già trái chuyển màu vàng nhạt, khô dần, các xơ cũng khô, bên trong có nhiều hạt hình bầu dục dẹt, dài 10-12mm, rộng 7-9mm, mép có rìa. Xơ mướp rất dai, khi ngâm nước mềm mà không mủn nát nên được dùng để cọ chén đĩa, chà lên người khi tắm, lại thoáng không nhũn như bọt bể (Chất xốp và nhẹ lấy từ một động vật ở biển gọi là hải miên (sea sponge): Dùng để rửa bát đĩa).

Hoa tháng 6-7, trái tháng 8-10.

Cây mướp được trồng khắp nơi ở Việt Nam, lấy trái ăn.

Các nước gần ta đều có: Lào, Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc v.v...

Thu hái chế biến: Khi trái già, khô cứng, đập nhẹ cho rụng lớp vỏ ngoài, lắc cho rơi những hạt còn sót, phơi nắng cho khô (có thể cắt thành từng đoạn, nếu quá dài).

Thành phần hóa học: Trái chứa các chất nhầy, saponin, xylan, mannan, galactan, lignin, lipid, protid. Các vitamin A, C, Kali nitrat...

Trái tươi có các chất cholin, phytin, các acid amin tự do, arginin, lysine, flysin, alanin, tryptophan, leucin, threonin, acid glutamic, acid aspartic v.v...

Hạt chứa chất đắng là cucurbitacin B, một số saponin...

Công dụng: Theo Đông y, xơ mướp vị ngọt, tính bình, vào 3 kinh: Phế, Vị, Can.

Xơ mướp có tác dụng lưu thông kinh lạc, giải độc, thanh nhiệt, lương huyết, lợi niệu, giảm đau, thông sữa, đau nhức mình mẩy, gân xương, vùng ngực và sườn. Đốt tồn tính thì cầm máu, chữa băng huyết, chảy máu ruột, lỵ ra máu v.v...
Trái mướp có tác dụng lưu thông máu, thông sữa, làm dịu, nhờ chất nhầy, chữa các chứng bệnh: phụ nữ khí huyết không lưu thông, tắc sữa, táo bón, gân xương đau nhức.
- Lá vò nát chữa bệnh zona (lở loét ngứa, có khi chảy máu).

Liều dùng: Xơ 5-10g (sắc uống).

Bảo quản: Để nơi khô mát.