🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - PANAX VIETNAMENSIS HA ET GRUSHV. (NHÂN SÂM VIỆT NAM)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - PANAX VIETNAMENSIS HA ET GRUSHV. (NHÂN SÂM VIỆT NAM)

NHÂN SÂM VIỆT NAM

Tên khoa học: Panax vietnamensis Ha et Grushv. họ Ngũ gia (Araliaceae).

Tên khác: Sâm Việt nam - Sâm Ngọc Linh - Sâm khu 5 - Cây thuốc dấu.

 

Bộ phận dùng: Rễ và thân - rễ (củ) đã chế biến khô của cây Nhân sâm Việt Nam (Radix et Rhizoma Panacis Vietnamensis).

Mô tả: Cây thảo, sống lâu năm, cao 40-100cm. Thân - rễ mọc bò ngang như củ Hoàng tinh, đường kính 1-2cm, dài 5-40cm, có rất nhiều đốt mang những vết sẹo do thân khí sinh rụng hàng năm để lại, thân - rễ có nhiều rễ phụ. Thân khí sinh thẳng đứng, màu lục hoặc hơi tím, nhỏ, đường kính thâm độ 4-8mm, thường tàn lụi hàng năm, thỉnh thoảng cũng tồn tại một vài thân trong vài năm. Lá kép hình chân vịt mọc vòng, thường là 3-5 lá ở ngọn thân. Cuống lá kép dài 6-12mm, mang 5 lá chét ở chính giữa lớn hơn cả, dài 12-15cm, rộng 3-4cm. Lá chét phiến hình bầu dục, mép khía răng cưa, chóp nhọn, lá có lông ở cả hai mặt Cây 4-5 năm tuổi có hoa, hình tán đơn, cuống tán hoa dài 10-20cm, có thể kèm 1-4 tán phụ hay một hoa riêng lẻ ở phía dưới tán chính.

Mỗi tán có 60-100 bông, cuống bông ngắn 1-1,5cm, lá đài 5, cánh bông 5, màu vàng nhạt, nhị 5, bầu 1 ô với 1 vòi nhụy.

Trái nang màu đỏ thắm, có một chấm đen ở đỉnh, có 1-2 hạt hình thận, màu trắng ngà. Mọc hoang ở Ngọc Linh (vùng núi thuộc hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam - Đà Nẵng).

Ở độ cao từ 1500-2000m, ở độ cao 1700m cây mọc dày hơn dưới tán rừng, dọc theo suối, chỗ đất có nhiều mùn.

Cây ra hoa tháng 4-6, kết quả tháng 7-9. Có thể nhân giống bằng hạt chín, già hay bằng thân - rễ.

Chọn những hạt mới thu hoạch, gieo vào bầu hạt hay gieo trực tiếp trên luống. Hoặc chọn những đoạn thân - rễ ngắn dưới đầu mầm, có một vết sẹo đem giâm trong bầu hoặc trên luống. Sau 4-5 năm có thể thu hoạch củ (thân - rễ).

Cây Nhân sâm Việt Nam là một nguồn tài nguyên thiên nhiên rất quý của nước ta nói chung và với ngành Y dược nói riêng.

Được biết một số nước lân cận ngang vĩ tuyến nước ta đã đầu tư khá nhiều công, của mà vẫn chưa thấy cây Nhân sâm như ta. (Thường Nhân sâm chỉ mọc vùng ôn đới phía Bắc địa cầu), Nhân sâm Việt Nam vốn là một cây thuốc quý, "bảo bối" của đồng bào dân tộc Sê đăng, sống vùng núi cao trên dãy Trường Sơn, để chữa nhiều chứng bệnh và tăng cường sức khỏe do dược sĩ Đào Kim Long và cộng sự phát hiện vào ngày 19-3-1973 ở vùng độ cao trên núi Ngọc Linh. Năm 1985 Grushvisky (Nga) đã xác định đây là một loài Panax mới và đặt tên cho chúng như trên.

Thu hái chế biến: Mùa đông sau khi lá rụng, để lại vết sẹo ở đầu củ sâm. Chỉ nên thu hoạch củ, của những cây sâm đã trên 3 tuổi, tức là ít nhất có một vết sẹo. (Cây sâm Việt Nam chỉ có một lá duy nhất từ năm thứ 1 đến năm thứ 3). Từ năm thứ 4 trở đi mới có 2 đến 3 lá.

Rửa sạch rồi đồ (hấp) bằng hơi nước ở nhiệt độ 80-90°C trong 60-90 phút (như chế biến Hồng sâm), rồi sấy khô ở 60°C đến khô (thường độ 4-5 giờ).

Hiện nay, do khai thác quá mức, trữ lượng Nhân sâm Việt Nam đã giảm sút tới mức báo động. Gần đây tỉnh Quảng Nam đang khôi phục lại vùng sâm Việt Nam để có kế hoạch phát triển.

Thành phần hóa học: Theo Võ Duy Huấn, rễ củ Nhân sâm Việt Nam chưa tới 50 saponin, trong đó có nhiều hợp chất mới. (Sâm Triều Tiên có khoảng 25 saponin). Ngoài những saponin chính mà Nhân sâm Triều Tiên có, thì Nhân sâm Việt Nam có có cả những saponin của những nhân sâm khác như: Nhân sâm Hoa Kỳ, Nhân sâm Trung Quốc và Nhân sâm Nhật Bản. Trong lá sâm Việt Nam đã phân lập được 13 saponin.

Công dụng: Nhân sâm Việt Nam có tác dụng tăng sức lực, tăng sức đề kháng, chống bệnh, một số tài liệu ghi tác dụng chống oxy hóa, chống lão hóa, chống stress.

Tuy vậy, do Nhân sâm Việt Nam mới được phát hiện, nguồn cung cấp và đối tượng sử dụng, nghiên cứu và dữ liệu chưa nhiều nên chưa có thể có những kết luận đầy đủ.