MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - PASSIFLORA FOETIDA L. (LẠC TIÊN)
LẠC TIÊN
Tên khoa học: Passiflora foetida L., họ Lạc tiên (Passifloraceae).
Tên khác: Nhãn lồng - Tây phiên liên (TQ) - Passiflore (Pháp) - Passion flower (A).
Mô tả: Lạc tiên là một loại dây leo, có tua cuốn, thân tròn, rỗng, đường kính độ 2-3mm, dài độ 4-5m, toàn thân, lá đều có lông mềm. Lá mọc cách, hình tim chia làm 3 thùy nhọn, dài 6-10cm, rộng 6-9cm, cuống lá dài 6-7cm. Tua cuốn mọc ở nách lá, gần đầu cuộn lại như lò xo.
Hoa đơn độc, 5 cánh màu trắng hơi phớt tím, có tràng phụ hình sợi. Trái tròn, hay hình trứng bao bởi lá bắc tồn tại bên ngoài trái, đường kính trái 2-3cm, khi chín màu vàng, trong có nhiều hạt mọng, hơi trong suốt, thơm, ăn rất ngon.
Mùa hoa: tháng 4-5. Mùa trái: tháng 6-8.
Cây Lạc tiên mọc hoang khắp nơi trên đất nước ta, leo lên những cây thấp, thành bụi. Các nước vùng nhiệt đới đều có.
Thu hái chế biến: Thu hái khi lá xanh tốt, mới có hoa, cắt thành những đoạn 5-10cm, phơi khô là được.
Thủy phần dưới 13p100.
Tạp chất dưới 1p100.
Có tác dụng thanh tâm, an thần, dưỡng can.
Dùng chữa các chứng bệnh suy nhược thần kinh, mất ngủ, kém ngủ, tim hồi hộp.
Liều dùng: 10-30g.
Sắc uống.
Lưu ý: Trung Quốc dùng cây Passiflora coerulea L. (thân, lá, hoa, trái) gọi là Tây phiên liên, (ta gọi là Lạc tiên cảnh, gốc từ Brasil) cây chứa catechol, sitosterol, phiến lá chia thành 5 thùy cắt sâu).
Châu Âu dùng cây Passiflora incarnata L. (ta gọi là cây Mắc mát) gốc từ châu Phi cây mới nhập ở Hà Nội, Đà Lạt. Lá có phiến chia làm 3 thùy sâu to đường kính 4-5cm. Cây chứa các chất alkaloid (harmalin, harmin, hermol...), các flavon, hoạt chất chính là passiflorin.
Có tác dụng an thần, gây buồn ngủ, chống co thắt, giảm sức co bóp của cơ trơn và tử cung. Chữa suy nhược thần kinh, động kinh, mất ngủ, đau các dây thần kinh. Cây này được ghi vào Dược điển Pháp.
Ở nước ta còn có dây xen, còn gọi Dây lồng đèn: Passiflora cochinchinensis Sprend, lá mọc đối, phiến lá hình bầu dục, không chia thùy, có lông ở mặt dưới (có khi không), cánh hoa hẹp, trái mọng, tròn dài 3-4cm.
Cây mọc từ Bắc tới Nam, những bãi đất có cát, đá.
Ở nước ta có dâu mát còn gọi Lạc tiên tây: Passiflora edulis Sims., gốc từ Châu Phi, Nam Mỹ... trồng ở Hà Nội, Đà Lạt, Tây Nguyên v.v... lá chia 3 thùy, mép có răng, không lông. Hoa trắng hồng, cánh hoa dài 2cm, trái mọng to bằng trái trứng gà, vỏ dày nhiều nạc, đường kính 4-6cm. Khi chín ăn rất thơm, pha nước uống mát, thơm, ngon làm nước giải khát.
Dịch trái có các acid nitric và một số acid huwuax cơ khác, các acid amin.
Năm 1977 phát hiện thấy mọc hoang vùng núi cao Mường Lồng (Kỳ Sơn, Nghệ An), nhiều bụi ven đường xe hơi.
Bảo quản: Để nơi khô mát.
Biệt dược (phối hợp): Cao lạc tiên.
Người lớn: Ngày 3 lần, mỗi lần 15-30 ml (1 – 2 thìa canh); Trẻ em: từ 5-12 tuổi: ngày 3 lần, mỗi lần 5-10ml
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét