🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - TERMINALIA CHEBULA RETZ. (KHA TỬ) 🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - TERMINALIA CHEBULA RETZ. (KHA TỬ) 

KHA TỬ 訶 子 Hē Zi

Tên khoa học: Terminalia chebula Retz. họ Bàng (Combretaceae).

Tên khác: Sramar (Campuchia) - Chiêu liêu - Belleric Terminalia Fruit (Anh).

Bộ phận dùng: Trái chín đã chế biến khô của cây Chiêu liêu (Fructus Terminaliae).

DĐTQ (1997) ghi dùng trái cây terminalia bellerica (Gaertn.) Roxb. (Fructus Terminaliae Bellericae).

Mô tả: Cây thân gỗ, cao 15-20cm, vỏ thân màu xám, có những đường nứt dọc, cành non có lông. Lá mọc cách hình trứng nhọn, dài 15-20cm, rộng 8-16cm, có lông mềm, về sau thì nhẵn. Ở đầu cuống lá, có 2 tuyến nhỏ nổi lên. Hoa nhỏ, màu trắng ngà, thơm họp thành chùm ở nách hay ở ngọn, phủ nhiều lông. Quá hình trứng, dài 3-4cm, rộng 2-2,5cm, màu vàng nhạt, thịt xám, hạch cứng, dày 1.0-1,5cm, chứa 1 hạt.

Hoa tháng 5-6, trái tháng 9-11.

Cây Chiêu liêu mọc hoang nơi rừng thưa ở miền Nam Việt Nam. Có cả ở Campuchia, Lào, Thái Lan, Ấn Độ.

Thu hái chế biến: Tháng 9-11, khi trái chín hái về phơi, sấy khô là được.

Thành phần hóa học: Trong Kha tử có chất tanin, tỷ lệ 20-40p100 (trong đó có acid gallic, acid elagic, acid luteolic, acid chebulinic C41H34O27).

Công dụng: Theo Đông y, Kha tử vị đắng, chua, chát, tính ấm, vào 2 kinh Phế, Đại trường.

Có tác dụng săn ruột, liễm phổi.

Chữa các chứng bệnh: ỉa chảy lâu ngày, ho mất tiếng, mồ hôi trộm, trĩ, lòi dom, nữ xích - bạch đới.

Liều dùng: 3-6g. Chữa khản cổ dùng sống. Chữa ỉa chảy lỵ thì nướng chín mà dùng (liều nhỏ 3-6g thì cầm ỉa chảy, liều cao hơn thì lại gây ỉa chảy).

Lưu ý: Ho, đờm, ỉa chảy, lỵ mới mắc thì không uống Kha tử.

Ở miền Nam nước ta còn có cây Chiêu xanh: Terminalia citrina Roxb. lá dài nhẵn, trái nhỏ hơn, (mọc lại Biên Hòa).

Bài thuốc:

Bài số 1: Chữa ỉa chảy, lỵ lâu ngày không khỏi:

Kha tử                                                  50g

Nướng, tán thành bột, mỗi lần uống 3g, ngày 2-3 lần, với nước bọt cơm.

Bài số 2: Chữa lỵ, đau bụng (thể nhiệt):

Kha tử                                                  10g

Hoàng liên                                              5g

Mộc hương                                             5g

Tán bột. Mỗi lần uống 5g, ngày 2-3 lần.

Bài số 3: Chữa yếu phổi, ho, hen, khản mất tiếng:

Kha tử                                                   10g

Cát cánh                                                10g

Cam thảo                                                 5g

Sắc uống.

Bảo quản: Để nơi khô mát.