🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - AMOMUM CARDAMOMUM L. (ZINGIBERACEAE) (BẠCH ĐẬU KHẤU)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - AMOMUM CARDAMOMUM L. (ZINGIBERACEAE) (BẠCH ĐẬU KHẤU)

Tên khoa học: Amomum cardamom L. họ Gừng (Zingiberaceae).

Tên khác: Đậu khấu - Viên đậu khấu (TQ) (Viên = vườn) - Cardamone (Pháp) - Cardamon (Anh).

Bộ phận dùng: Quả gần chín đã chế biến khô của cây Bạch đậu khấu (Fructus Amomi cardamomi).

Đã được ghi vào DĐVN (1983).

DĐTQ (1997) ghi quả cây Đậu khấu (Fructus Amoni Rotundus).

Mô tả: Cây thảo sống lâu năm, thân mang lá cao 2-3cm, lá mọc so le, không cuống, phiến lá hình ác dài 35-50cm, rộng 5-7cm, mặt dưới có lông thưa.

Tràng hoa hình ống hẹp dài 2cm, màu trắng ngà, trên tràng có những nốt tím, đỏ tía. Quả hình cầu dẹt rộng 1,5cm, có 3 ô, cắt vách. Hạt màu đen, sát nhau (độ 20-30 hạt).

Cây Bạch đậu khấu mọc hoang và trồng ở Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan.

Thu hái chế biến: Hái khi quả màu vàng xanh, cắt bỏ cuống, phơi khô, sấy hơi đốt diêm sinh cho trắng. Khi dùng sàng sẩy tạp chất, bỏ vỏ lấy hạt. Thủy phần dưới 12p100. Tỷ lệ quả non léo: dưới 10p100.

Thành phần hóa học: Trong Bạch đậu khấu có tinh dầu, tỷ lệ độ 2,4p100 (trong đó chủ yếu là d.borneol và d.camphor.

Công dụng: Theo Đông y, Bạch đậu khấu vị cay, tính nóng, vào 3 kinh Phế, Tỳ, Vị.

Có tác dụng lưu thông khí (hành khí), hóa thấp, chống nôn, tiêu tích trệ, giải độc rượu, chữa các chứng bệnh do khí trệ sinh như: ngực, bụng trướng đau, không đói, ợ hơi đưa ngược lên, say rượu.

Liều dùng: 3-6g (sắc). Nếu ở dạng bột dễ hấp thụ hơn và liều giảm nhiều (1,5-3g).

Lưu ý: Người thể nhiệt mà nôn, đau bụng không được uống.

- Vỏ quả Bạch đậu khấu và hoa Bạch đậu khấu cùng công dụng như Bạch đậu khấu (quả) nhưng hiệu lực kém so với quả.

- Bạch đậu khấu và Sa nhân tác dụng gần giống nhau, nhưng đậu khấu thiên về chữa tức ngực, nôn mửa, sa nhân thiên về chữa ỉa chảy và an thai.

- Hồng đậu khấu là quả cây Cao lương khương tức là cây Riềng Ấm (Alpinia offcinarum Hance cùng họ Gừng).

Bài thuốc:

Bài số 1: Chữa chứng bệnh ngực, bụng trướng do khí trệ:

Bạch đậu khấu                           5g

Hậu phác                                    6g

Vân mộc hương                         3g

Cam thảo                                   3g

Sắc uống.

Bài số 2: Làm ấm dạ dày, chữa tiêu hóa kém, buồn nôn, nôn, ợ hơi đưa ngược lên:

Bạch đậu khấu                          20g

Tán bột.

Mỗi lần uống 1-3g với nước còn ấm (có thể uống với nước ấm có vài lát gừng sống).

Bài số 3: Chữa nôn ọe:

Bạch đậu khấu                          5g

Trần bì                                       5g

Hoắc hương                              5g

Gừng sống                                5g

Sắc uống.

Bảo quản: Để nơi khô, mát.