🌱🌱🌱MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - TARAXACUM OFFICINALE WIGG., (BỒ CÔNG ANH TRUNG QUỐC)🌱🌱🌱

 MỖI NGÀY MỘT LÁ CÂY - TARAXACUM OFFICINALE WIGG.,  (BỒ CÔNG ANH TRUNG QUỐC)

BỒ CÔNG ANH TRUNG QUỐC

Tên khoa học: Taraxacum oficinale Wigg., Taraxacum dens leonis  Desf., họ Cúc (Asteraceae).

Tên khác: Nãi trấp thảo - Pissenlit (Pháp) - Dandelion (Anh) - Sư nha (TQ) - Dandelion (Mỹ).

Bộ phận dùng: Cả cây và rễ cây Bồng công anh (Hernacum Raddix Taraxaci) dùng tươi hoặc khô.

DĐTQ (1963) (1997) ghi dùng cây Taraxacum mongolicum Hand. - Mazz. (Herba Taraxaci).

Mô tả: Cây Bồ công anh Trung Quốc sống lâu năm, cao 0,20-0,40m, rễ trụ dài, khỏe. Lá mọc từ rễ thành hoa thị ở gốc, phiến lá cắt thành nhiều thùy nhỏ như răng nhọn, mềm, trông giống như hàm răng sư tử (dens leonis). Hoa tự là một đầu màu vàng, đơn độc ở ngọn, cuống dài, rỗng, từ giữa vòng lá gốc mọc lên. Mùa hoa tháng 3-10. Khi hoa già, kết quả có lông màu trắng xếp thành hình cầu.

Trước đây vùng gần Hà Nội trồng bồ công anh làm rau ăn cho ngoại kiều, hiện này có mọc hoang ở Tam Đảo, Sa Pa. Cây mọc ở đồng bằng cũng như ở miền núi rất tốt, ra hoa kết trái.

Thu hái chế biến: Vào mùa hạ, khi hoa mới chớm nở thì nhổ cả cây lẫn rễ, rửa sạch đất cát phơi khô. Thu hái vào giữa mùa hạ là thời kỳ cây và rễ có vị đắng nhiều nhất thì mới có nhiều tác dụng. Nếu thu hái vào thu đông, vị đắng kém và rễ chứa nhiều inulin thì ít tác dụng.

Bồ công anh không mùi, vị hơi đắng.

Loại bồ công anh có nhiều lá, màu xanh lục, đủ rễ, khô, không lẫn tạp chất là tốt.

Hiện nay chưa dùng cây bồ công anh Taraxacum officinale mà lại dùng cây mũi mác (Lactuca indica L., cùng họ) và cũng gọi là bồ công anh (xem ở dưới).

Bồ công anh Lactuca indica L. là dược liệu có vị đắng, tính mát, quy vào các kinh can, thận, tâm và có công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm và hóa thấp. Một số tác dụng trong điều trị bệnh của bồ công anh như sau:

Điều trị các bệnh về da: Các bệnh lý ngoài da do nhiễm nấm, nhiễm khuẩn có thể được điều trị bằng dược liệu bồ công anh. Thân và lá bồ công anh chứa nhựa màu trắng như sữa và có vị đắng, có tính kiềm cao và công dụng sát khuẩn, diệt côn trùng, nấm... nên rất hữu hiệu trong điều trị các bệnh ngoài da như ghẻ, eczema, ngứa do nấm...

Tốt cho người bệnh tiểu đường: Bồ công anh có công dụng kích thích tuyến tụy sản xuất insulin, giúp loại bỏ lượng đường dư thừa ra khỏi cơ thể, loại bỏ đường bị tích tụ trong thận mà hầu hết các người bệnh đái tháo đường đều mắc;

Phòng chống ung thư: Theo Y Học Cổ Truyền, một trong những tác dụng quan trọng của bồ công anh đối với sức khỏe là phòng chống nguy cơ hình thành và phát triển các tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú... Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng gốc và rễ bồ công anh có tác dụng kháng hóa trị liệu để không làm tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh;

Tốt cho xương: Bồ công anh chứa hàm lượng lớn canxi nên rất cần cho sự tăng trưởng, phát triển và vững chắc của xương. Dược liệu này cũng chứa nhiều các chất chống oxy hóa như luteolin, vitamin C có công dụng bảo vệ xương khỏi các gốc tự do gây hại đối với xương (làm giảm mật độ xương, đẩy nhanh quá trình lão hóa xương);

Cải thiện chức năng gan: Bồ công anh giúp kích thích gan một cách tự nhiên, từ đó giúp cải thiện chức năng gan và thúc đẩy tiêu hóa. Bên cạnh đó, các hoạt chất trong bồ công anh giúp loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, tái lập hydrat và cân bằng điện giải. Tuy nhiên, bồ công anh rất khó ăn, nên khi dùng tươi bạn có thể kết hợp với một loại rau xanh khác để chế biến món ăn (sinh tố, salat...). Bằng cách này sẽ giúp bạn giảm được mùi hương nồng của dược liệu và thu được lợi ích sức khỏe của bồ công anh;

Cải thiện hệ tiêu hóa: Bồ công anh có công dụng kích thích sự thèm ăn nên giúp cải thiện tốt hệ tiêu hóa. Các hoạt chất inulin và chất nhầy trong bồ công anh có tác dụng làm dịu đường tiêu hóa, chất oxy hóa giúp loại bỏ các chất độc từ thực phẩm và kích thích sự tăng trưởng các vi khuẩn ruột có lợi, ức chế và ngăn cản sự phát triển của các vi khuẩn ruột có hại;

Tăng cường sức khỏe của đường tiết niệu: Do có tác dụng lợi tiểu nên bồ công anh giúp tăng cường sức khỏe của đường tiết niệu, kích thích sự tăng trưởng của các vi khuẩn có lợi trong hệ tiết niệu và ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại nhờ đặc tính tẩy bỏ của loại dược liệu này.

Dược liệu bồ công anh thường được sử dụng trong điều trị dưới dạng thuốc sắc với liều dùng mỗi ngày từ 20 – 40g lá tươi hoặc từ 10 – 15g lá khô, có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các dược liệu khác (chè dây, lá khôi, khổ sâm...). Bên cạnh những lợi ích đối với sức khỏe, dược liệu này có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, sỏi mật, viêm túi mật, viêm da tiếp xúc...

Thành phần hóa học: Cây Bồ công anh Trung Quốc Taraxacum Officinale Wigg. chứa các chất đắng taraxacin, taraxaxerin, taraxasterol. C29H24OH, cholin, chất nhựa keo. Lá chứa luteolin, vitamin B, C...

Công dụng: Theo Đông y, Bồ công anh Trung Quốc Taraxacum Officinale Wigg. vị đắng, ngọt, tính lạnh vào hai kinh Can, Vị.

Có tác dụng trừ nóng sốt, giải độc, làm tan chất kết tụ, giúp tiêu hóa, nhuận tràng, thông sữa, lợi tiểu.

Dùng chữa các chứng bệnh nóng trong bụng, sưng vú, mụn nhọt, tràng nhạc, nhiệt lâm (đái rắt, nước đái đỏ), ít sữa.

Liều dùng: 6-12g, sắc uống. Có thể đắp ngoài da.

Ở Pháp, nhân dân dùng rễ với tác dụng thông mật, uống để lọc máu, chữa sỏi mật, chốc lở...

Lưu ý: Bồ công anh nam là cây Mũi mác (Lactuca indica L.) họ Cúc (Asteraceae).

Bài thuốc:

Bài số 1: Chữa sưng vú mới phát:

Bồ công anh 5g

Thiên hoa phấn 5g

Liên kiều 5g

Bối mẫu 3g

Thanh bì 5g

Sắc uống.

Bài số 2: Chữa viêm ruột thừa, chưa có mủ:

Bồ công anh 9g

Rau sam 30g

Đan sâm 9g

Hoàng cầm 9g

Sắc uống.

Bài số 3: Mát gan, sáng mắt, chữa các chứng viêm do gan bốc hỏa:

Bồ công anh tươi 50g

Trái dành dành 7 trái

Sắc uống (chữa viêm màng kết hợp cấp tính).

Bài số 4: Chữa mụn nhọt, da lở loét:

Bồ công anh 15g

Cúc hoa 9g

Cam thảo 3g

Kim ngân hoa 9g

Sắc uống.

Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng gió, tránh ẩm ướt.

Biệt dược: Speman forte.

Các bài thuốc YHCT bào chế từ Bồ công anh Mũi mác Lactuca indica L.:

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư: Chế biến bài thuốc bằng cách sử dụng 20g rễ bồ công anh, 20g lá bồ công anh và 40g xạ đen. Hỗn hợp thu được đem sắc với 1 lít nước uống hàng ngày.

Bài thuốc trị tắc tia sữa, sưng vú: Cây bồ công anh chữa tắc tia sữa, sưng vú qua các bài thuốc sau: Sử dụng 20g lá bồ công anh đem đun với nước uống hàng ngày, hoặc có thể sử dụng 30 – 40g lá bồ công anh tươi rửa sạch và thêm ít muối, giã nát lấy nước uống, còn bã đem đắp lên vị trị vú bị sưng đau. Thông thường chỉ cần dùng bài thuốc 2 – 3 lần là đã đem lại hiệu quả tốt.

Bài thuốc trị ăn uống kém tiêu và hay bị mụn nhọt: Sử dụng 10 – 15g lá bồ công anh khô, 600ml nước (tương đương với 3 bát con). Đem sắc dung dịch đến thể tích còn 200ml (1bát) rồi uống. Sử dụng bài thuốc liên tục trong 3 – 5 ngày hoặc có thể kéo dài hơn.

Bài thuốc điều trị đau dạ dày: Bài thuốc được chế biến bằng cách sử dụng 20g lá bồ công anh khô, 15g khôi tía khô và 10g khổ sâm khô. Hỗn hợp thu được đem đun với khoảng 1 lít nước đến khi dung dịch cạn còn khoảng 400ml nước thì ngưng và đem chắt nước uống trong ngày. Sử dụng bài thuốc liên tục trong 10 ngày, sau đó nghỉ 3 ngày và lặp lại chu kỳ như trên cho đến khi khỏi bệnh.

Bài thuốc trị mụn nhọt, rắn độc cắn: Vị trí mụn nhọt hoặc rắn độc cắn sau khi hút hết độc tố tiến hành lấy lá bồ công anh tươi giã nát, thêm một ít muối đắp lên vùng da bị mụn hoặc bị rắn cắn, dùng gạc băng vết thương lại. Sử dụng bài thuốc mỗi ngày một lần, liên tục trong 1 tuần.

Bài thuốc trị viêm túi mật, polyp túi mật: Sử dụng 30g lá bồ công anh phơi khô pha với nước nóng dùng uống như trà mỗi ngày.

Hỗ trợ ở người bệnh đái tháo đường: Sử dụng 35g lá bồ công anh phơi khô hãm nước uống hàng ngày.

Bồ công anh Mũi mác Lactuca indica L.